Adak nedir? Nasıl adak adanır? Adak kurbanı nasıl ve ne zaman kesilir?

Adak Nedir? Kimler Adak Adamalıdır? Adağın Şartları Nelerdir?

Bir Müslümanın sorumlu olmadığı ancak kendi isteği ile bir ibadet yapacağına dair Allah’a söz vermesi anlamına gelen adak, çoğunlukla hayvan kurban etme şeklinde yerine getiriliyor. Kişinin adak adayacağına dair söz vermesi durumunda artık bir yükümlülük altına girdiği bu ibadet, beklenmeyen kötü durumlardan korunmak veya herhangi bir konuda Allah’tan yardım dilemek amacıyla yerine getirilir.
Adak ibadeti genelde hayvan kurban etme şeklinde yerine getirildiği gibi farklı biçimlerde de uygulanabiliyor. Oruç tutmak, muhtaçlara yardım etmek, ihtiyaç sahiplerinin ihtiyaçlarını gidermek de adak sayılıyor.
İslam dinin Hanefi mezhebine göre adak adamak caizdir. Maliki mezhebine göre şartsız olan adak yani bir şeyin olması ya da olmaması durumunda yerine getirileceği söylenen adak türü uygun karşılanırken bazı Malikilere göre bu tür bir adak mekruh karşılanır.
Yine Şafii ve Hanbelilere göre adak adamak mekruhtur. Onlara göre, eğer bu ibadet sünnet olsaydı Hz. Peygamber adak adardı. Adağın bir şeyi geri getirmeyeceği ve götürmeyeceğine dair bazı hadisler de mevcut olmakla birlikte Kuran’da adak adayanların adaklarını yerine getirmeleri emredilir. Hac Suresi’nde yer alan 'Adaklarını yerine getirsinler(29)'  ayeti buna işaret eder.

Adağın Kabul Olması İçin Gerekli Şartlar

Adak ibadetinin yerine getirilmesi ve adak olarak sayılması için bazı şartların sağlanması gerekiyor. Öncelikle Adak olarak gösterilen şeyin vacip olması gerekir. Yani namaz kılmak, orçu tutmak, sadaka vermek ve kurban kesmek gibi ritüeller olması gerekiyor.
Adak olarak kişinin üzerine sorumluluk lan şey gösterilmez. Öneğin farz olan bir vakit namazı veya farz olan oruç adak olarak gösterilemez.
Adak olarak adanan şey adağın sahibine ait olmalıdır. Bir başkasının malı ile adak adanmaz. Sahip olunanın fazlası da adak yerine geçmez. Öneğin miras yolu ile elde edilen malın adanması adak yerine geçmeyecektir.

Adak Kurbanı Nasıl Verilir

Kişinin adak adaması durumunda kurban kesmesi vacip olurken aile üyeleri bu kurbanın etinden tüketemezler. Yani kişinin kendisi, eşi, çocukları anne babası ve kardeşleri ve 1. Derecen akrabaları bu kurbandan yiyemezler. Yemeleri durumunda ise yedikleri etin bedelini yoksullara vermeleri gerekir. Adağı adamış olan kişi şart koştuğu şeyin gerçekleşmesi durumunda en kısa zamanda adağı yerine getirmesi gerekir. Adak adayan kişi bu adağından vazgeçmez.
Adak kurbanı sünnet düğününde ikram edilebilir mi?
Adak kurbanının etinden, adağı yapan kişinin yemesi caiz olmadığı gibi; bu kişinin usûl ve fürûu (yani annesi, babası, nineleri, dedeleri, çocukları, torunları) ve dinen zengin sayılan kimseler de yiyemezler. Zira adakla kişi tasaddukta bulunmaktadır. Tasadduk eden ise, tasadduk ettiği şeyden faydalanamayacağı gibi zengin kimseler de faydalanamaz (Zeylaî, Tebyînü’l-Hakâik, Kahire 1313, VI, 8). Adak kurbanının etini bu sayılanlar dışında kalan ve dinen fakir olan kimseler yiyebilirler.
Sünnet düğününde fakirlerin yanı sıra zenginler de bulunabileceğinden, kesilen adak kurbanının etinin sünnet düğününde yemeklerde kullanılması caiz olmaz. Zira tasadduk konusu olan bir şey zenginlere ikram edilemez. Eğer böyle bir durumda adakta bulunan ya da zengin biri yemiş bulunursa yenilen miktar ayrıca fakirlere tasadduk edilir (İbn Nüceym, el-Bahru’r-râik, VIII, 199-203).
Adak kurbanının bedeli para olarak fakire verilebilir mi?
Adak, kişinin ibadet niteliğindeki bir şeyi yapacağına dair Allah’a söz vererek üzerine borç kılması anlamına geldiğinden, bu borçtan kurtulması için adağını yerine getirmesi gerekir. Belirlenerek adanan şey aynen yerine getirilmedikçe adak yükümlülüğü düşmez (Kâsânî, Bedâiü’s-Sanâî, V, 90). Bundan dolayı kurban keseceğine dair adakta bulanan kişi, ancak kurban kesmek suretiyle adağını yerine getirmiş olur. Bu itibarla, adak kurbanını kesmek yerine, parasını fakirlere vermek ya da aynî yardımda bulunmakla bu adak yerine getirilmiş olmaz.
Kaynak: Diyanet İşleri Başkanlığı